Ung thư não và những điều cần biết

Có nhiều loại ung thư não khác nhau, bao gồm cả những khối u lành tính và ác tính xuất hiện ở cả trẻ em cũng như người lớn.

Ung thư não và các loại u não

Ung thư não là sự tăng sinh không kiểm soát của các tế bào trong não hoặc trong các vị trí khác trên cơ thể. Các khối u là kết quả của sự tự nhân lên của các tế bào bất thường và không kiểm soát.

Có hai loại khối u não, gồm khối u lành tính và khối u ác tính. Khối u lành tính là tập hợp các tế bào phát triển chậm, thường cô lập khỏi mô não bình thường xung quanh và không lan sang các khu vực khác của não. Những khối u này phát triển chậm, dễ dàng được loại bỏ hơn và không gây tổn thương nhiều đến mô não xung quanh. Trong khi đó, khối u ác tính phát triển nhanh chóng, xâm lấn vào các mô não bình thường, làm cho việc loại bỏ hoàn toàn mà không gây tổn thương là rất khó khăn.

Các khối u được phân loại thành từng nhóm khác nhau tùy thuộc vào loại tế bào chúng phát sinh. Bao gồm:

• Hemangioblastomas: phát sinh từ các mạch máu
• U màng não: phát sinh từ màng bao phủ não
• U xương: nằm trong xương sọ
• U tuyến tùng: nằm trong tuyến tùng
• U tuyến yên: nằm trong tuyến yên
• Schwannomas: phát sinh từ các tế bào bao quanh các dây thần kinh

Tuy nhiên, một số loại khối u như u màng não hoặc u tế bào mầm có thể lành tính trong một số trường hợp và ác tính trong những trường hợp khác.

Khối u là lành tính hoặc ác tính tùy thuộc vào loại tế bào ung thư phát sinh.

Ung thư não có phổ biến không?

Ung thư não là một căn bệnh hiếm, tuy nhiên tỷ lệ tử vong là khá cao. U thần kinh đệm (trường hợp tế bào thần kinh đệm trở thành ung thư) là loại u ác tính phổ biến nhất trong các loại u não, trong đó glioblastoma multiforme là loại thường xuyên gặp nhất. Ngoài ra có các loại u thần kinh đệm phát triển nhanh chóng như u nguyên bào thần kinh đệm đa dạng và u sao bào. Oligodendroglioma, một loại u thần kinh đệm khác, cũng hiếm gặp và thường xảy ra ở người lớn. U thần kinh đệm chiếm khoảng 50-60% tổng số các ca u não (cả lành tính và ác tính), có thể xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn.

U lympho hệ thống thần kinh trung ương nguyên phát là loại u lympho bắt đầu trong não hoặc tủy sống, thường được điều trị bằng hóa trị và/hoặc xạ trị. Cuối cùng, sarcoma và ung thư biểu mô tuyến là hai loại u não cực kỳ hiếm gặp.

Nguyên nhân gây ung thư não và các yếu tố nguy cơ gây bệnh

Nguyên nhân chính xác của ung thư vẫn chưa được xác định rõ. Ung thư não nguyên phát là một loại ung thư bắt đầu trong não, có khả năng lây lan và phá hủy các khu vực xung quanh não.

Ngoài ra, ung thư từ các vùng khác trong cơ thể như ung thư vú, phổi, da, hoặc từ tế bào máu (như ung thư bạch cầu hoặc ung thư hạch) cũng có thể lan tới não và gây ra ung thư não di căn. Các nhóm tế bào ung thư này sau đó có thể phát triển và nhân lên trong một khu vực đặc biệt hoặc trong một số phần của não.

Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ đối với bệnh ung thư não bao gồm:

• Tiền sử được xạ trị ở vùng đầu.
• Tiếp xúc với vinyl clorua, một hóa chất được sử dụng để sản xuất nhựa.
• Sự ức chế miễn dịch, chẳng hạn như sử dụng thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch, hoặc mắc HIV/AIDS.

Triệu chứng bệnh

Các dấu hiệu lâm sàng của ung thư não thường xuất hiện và thay đổi tùy theo loại tế bào hình thành khối u, vị trí của nó, kích thước và tốc độ phát triển. Thường thì, các triệu chứng đầu tiên chỉ xuất hiện khi khối u đã lớn. Điều này làm giải thích tại sao nhiều trường hợp ung thư não thường được phát hiện tình cờ và ở giai đoạn muộn, vì triệu chứng không cụ thể.

Mặc dù đau đầu thường là một triệu chứng của ung thư não, nhưng đau đầu cũng có thể do các tình trạng ít nghiêm trọng hơn như đau nửa đầu hoặc căng thẳng. Nhức đầu do khối u não gây ra thường rất dữ dội, thường đi kèm với buồn nôn, nôn và thường là nặng hơn vào buổi sáng.

Ngoài ra, các triệu chứng khác của ung thư não có thể bao gồm:

• Thay đổi trong tâm trạng, giác quan, tính cách hoặc cảm xúc.
• Sự nhầm lẫn hoặc khó tập trung, chóng mặt.
• Yếu hoặc tê ở một bên cơ thể.
• Co giật, rối loạn thị giác.

Triệu chứng có thể tồn tại trong một thời gian dài hoặc xảy ra không liên tục

Các xét nghiệm giúp chẩn đoán

Các triệu chứng kể trên thường sẽ khiến bác sĩ nghi ngờ ung thư não. Để chẩn đoán chính xác bác sĩ thường sẽ thực hiện các kiểm tra hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) nhằmphát hiện các loại khối u não, xác định chính xác vị trí và kích thước của chúng. Tuy nhiên, việc xác định liệu khối u có phải là ung thư hay không đòi hỏi cần phải thực hiện sinh thiết. Mẫu sinh thiết được xem qua kính hiển vi và xử lý bằng các chất hóa học đặc biệt để xác định loại khối u, và thường mất vài ngày để có kết quả.

Để lấy các tế bào từ khối u não, đôi khi bác sĩ có thể lấy mẫu từ dịch não tủy, đó là chất lỏng bao quanh não và tủy sống. Quy trình lấy mẫu dịch não tủy thường được thực hiện bằng cách sử dụng một kim nhỏ được đưa vào phần dưới của lưng dưới và gây tê tại chỗ. Tuy nhiên, nếu có áp lực tích tụ trong não quá nhiều, quy trình này không thể thực hiện vì  thay đổi áp lực não do vết đâm có thể khiến một phần mô não bị hút về phía đáy hộp sọ, gây biến chứng nghiêm trọng.

Phương án điều trị

Ung thư não thường được điều trị thông qua kết hợp giữa phẫu thuật, hóa trị và xạ trị, cùng với việc sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng.

Phẫu thuật được thực hiện để loại bỏ một lượng mô ung thư càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, đôi khi khối u nằm ở những vị trí không thể tiếp cận mà không ảnh hưởng đến các bộ phận quan trọng khác của não, do đó trong những trường hợp này, phẫu thuật không được thực hiện.

Sau phẫu thuật, xạ trị và hóa trị thường được tiến hành. Mặc dù hầu hết thời gian chúng không thể chữa khỏi ung thư, nhưng lại giúp kiểm soát khối u trong một số tháng.

Điều trị ung thư di căn phụ thuộc vào vùng xuất phát của nó. Ví dụ, ung thư phổi đã di căn lên não sẽ được điều trị tương tự như các loại ung thư phổi khác. Phần ung thư đã xâm lấn vào não có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật cắt bỏ nếu di căn chỉ giới hạn ở một vùng nhất định của não.

Tuy nhiên, thường không thể loại bỏ hết các tế bào ung thư trong não. Nếu vẫn còn sót lại một số tế bào ung thư, bệnh ung thư có thể tái phát.