Một chế độ ăn với các thực phẩm dinh dưỡng, đủ về số lượng và chất lượng có thể cân bằng đường huyết, đảm bảo an toàn cho người tiểu đường.

Nguyên tắc cơ bản của chế độ ăn cho người bệnh đái tháo đường nói chung và bệnh tiểu đường type 2 nói riêng là giảm bớt tối đa lượng gluxit (đường bột), nhằm tránh tăng đường huyết và giảm thiểu axit béo bão hòa để duy trì sự cân bằng và ổn định của quá trình chuyển hóa. Thực phẩm cho người bệnh tiểu đường cần được lựa chọn sao cho cung cấp đủ lượng đường cần thiết cho cơ thể, đồng thời đảm bảo sự ổn định và cân bằng tối ưu.

Người bệnh tiểu đường nên chọn thực phẩm nào cho thực đơn?

Cơ sở nguyên tắc của chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường, bao gồm cả bệnh tiểu đường type 2, là giới hạn tối đa đường bột (gluxit) nhằm hạn chế tăng đường huyết, cũng như giảm axit béo bão hòa để tránh rối loạn chuyển hóa. Thực đơn cho người bệnh tiểu đường cần được xây dựng sao cho cung cấp đủ lượng đường ổn định và hài hòa cho cơ thể.

Các nhóm thực phẩm dành cho người bệnh tiểu đường bao gồm:

• Nhóm đường bột: Bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, gạo còn vỏ cám, rau củ… nên được chế biến đơn giản như hấp, luộc, nướng, hạn chế rán, xào… Các loại củ như khoai sắn cũng nên ăn nhưng cần giảm hoặc cắt cơm.
• Nhóm thịt cá: Nên ăn cá, thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, thịt lọc bỏ mỡ, các loại đậu đỗ… được chế biến đơn giản như hấp, luộc, áp chảo để giảm mỡ.
• Nhóm chất béo, đường: Các thực phẩm có chất béo không bão hòa như dầu đậu nành, vừng, dầu cá, mỡ cá, olive… được ưu tiên trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường.
• Nhóm rau: Nên ăn nhiều rau hơn trong thực đơn, có thể chế biến đơn giản như ăn sống, hấp, luộc, rau trộn, nhưng tránh sử dụng nhiều loại sốt có chất béo.
• Hoa quả: Nên ăn trái cây tươi, không nên chế biến thêm bằng cách cho thêm kem, sữa, hạn chế ăn các loại quả chín ngọt như sầu riêng, hồng chín, xoài chín…

Lưu ý về các dưỡng chất
Theo hướng dẫn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ các thành phần cung cấp năng lượng trong khẩu phần ăn hàng ngày của người bệnh tiểu đường nên tuân theo các chỉ số sau để đạt được sự ổn định và điều trị bệnh tốt:

• Protein: Lượng protein nên đạt từ 1-1,2 g/kg/ngày đối với người lớn, tương đương với 15-20% tổng năng lượng khẩu phần.
• Chất béo: Tỷ lệ chất béo nên cung cấp khoảng 25% tổng năng lượng khẩu phần, không nên vượt quá 30%. Nên hạn chế các axit béo bão hòa để giúp ổn định đường huyết và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
• Carbohydrates (gluxit): Tỷ lệ năng lượng cung cấp từ carbohydrates nên đạt từ 50-60% tổng năng lượng khẩu phần của người bệnh tiểu đường. Nên lựa chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như gạo lức, bánh mì đen, yến mạch, các loại đậu nguyên hạt…

Người bệnh tiểu đường nên kiêng gì?

Để đạt kết quả tốt nhất trong quá trình điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh cần hạn chế các loại thực phẩm sau:

• Hạn chế ăn gạo trắng, bánh mì, miến, bột sắn dây, các loại củ nướng.
• Hạn chế các thực phẩm chứa chất béo bão hòa, nhiều cholesterol gây nguy cơ tăng bệnh tim mạch, không tốt cho sức khỏe nói chung và người bệnh tiểu đường nói riêng.
• Không nên ăn thịt lợn mỡ, phủ tạng động vật, da của gia cầm, kem tươi, dầu dừa, các loại bánh kẹo ngọt, mứt, sirô, các loại nước có ga…
• Hạn chế tối đa các loại hoa quả sấy khô, mứt hoa quả… bởi chúng chứa một lượng đường rất cao, không tốt cho sức khỏe người bệnh.

Nguyên tắc trong ăn uống đối với người bệnh tiểu đường
Lựa chọn thực phẩm như thế nào cho người bệnh tiểu đường cần tuân theo sự tư vấn và chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, cần nắm rõ các nguyên tắc sau để tránh đường huyết tăng và ngăn chặn các biến chứng của bệnh:

• Chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa trong ngày để tránh tình trạng đường huyết tăng đột ngột.
• Ăn uống điều độ, đúng giờ, không nên để tình trạng quá đói hoặc quá no.
• Không thay đổi quá nhanh và quá nhiều cơ cấu và khối lượng của các bữa ăn hàng ngày.
• Cần vận động sau khi ăn, tránh nằm, ngồi một chỗ sau ăn, dành thời gian tập luyện thể dục, thể thao để đảm bảo sức khỏe và hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.