Lạm dụng thuốc lá, rượu bia, thực phẩm chế biến sẵn, ăn nhiều đồ ngọt… khiến tỷ lệ ung thư đường tiêu hóa gia tăng, có xu hướng trẻ hóa.

Các bệnh về đường tiêu hóa là vấn đề rất phổ biến tại Việt Nam. Theo thống kê của Tổ chức Ung thư thế giới (Globocan), vào năm 2020, có hơn 33 nghìn người ở Việt Nam mắc các loại ung thư dạ dày, đại trực tràng, trong đó có hơn 22 nghìn người đã tử vong.

Số ca ung thư gan, dạ dày, đại tràng đang ngày càng gia tăng, phần lớn bệnh nhân được phát hiện ở giai đoạn muộn. Ung thư đường tiêu hóa có thể xảy ra ở nhiều độ tuổi, thường gặp nhất là người từ 50 tuổi trở lên. Tuy nhiên, hiện tại, bệnh có xu hướng trẻ hóa và tỷ lệ người dưới 50 tuổi mắc bệnh đang ngày càng tăng. Nhiều yếu tố khác nhau có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tiêu hóa, trong đó yếu tố lối sống đóng vai trò quan trọng.

Chế độ ăn uống không hợp lý
Các bạn trẻ thường ưa thích ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều muối và dầu mỡ. Việc tiêu thụ thực phẩm chứa hóa chất độc hại hoặc bảo quản kém chất lượng có thể dẫn đến sự xâm nhập của vi khuẩn vào đường ruột, gây ra sự mất cân bằng về hệ vi sinh đường ruột, gây ra các bệnh tiêu hóa. Trong đó, việc ăn quá nhiều muối có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Chế độ ăn uống ít rau quả và chất xơ được cho là nguyên nhân của 19% số ca ung thư đại tràng. Nếu ăn đủ và đa dạng rau quả có thể giảm 20% nguy cơ ung thư. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ăn ít nhất 400 g rau quả mỗi ngày có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng.

Ăn đồ ngọt (bánh kẹo, nước ngọt, trà sữa…) là sở thích của nhiều người trẻ. Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt có thể làm tăng mức insulin trong máu, dễ gây tiểu đường, béo phì, và tăng áp lực cho gan, gây ra bệnh nhiễm mỡ gan. Việc bệnh nhân viêm gan nhiễm mỡ trong thời gian dài có thể dẫn đến bệnh xơ gan hoặc ung thư gan.

Lạm dụng rượu bia
Việc lạm dụng rượu bia gây ra nhiều tổn thương cho gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan và ung thư gan. Trong bia và rượu có chứa ethanol, khi tiêu thụ vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acetaldehyde, gây ảnh hưởng tiêu cực đến niêm mạc dạ dày, gây mất cân bằng đường ruột, suy giảm chức năng tiêu hóa.

Ethanol cũng kích thích giải phóng hormone gastrin, gây trầm trọng thêm các bệnh lý dạ dày và ruột như viêm loét dạ dày – tá tràng, tăng triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản. Nếu kết hợp với các thực phẩm chứa nitrosamine như thịt muối, thịt xông khói, đồ chiên nướng thì càng tăng nguy cơ ung thư dạ dày và đại tràng. Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản và tụy.

Lười hoạt động thể chất
Thiếu hoạt động thể chất có thể dẫn đến tăng cân, béo phì, và tăng nguy cơ mắc ung thư đường tiêu hóa, bao gồm cả ung thư đại tràng. Theo Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, có ít nhất 30% người trưởng thành ở Việt Nam thiếu hoạt động thể lực. Việt Nam cũng được xếp vào danh sách 10 quốc gia có tỷ lệ ít vận động nhất thế giới, theo Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA).

Một số điều cần ghi nhớ
Ngày nay, người dân ngày càng nhận thức cao hơn về việc phòng chống bệnh ung thư. Trước đây, ung thư dạ dày thường chỉ được phát hiện ở độ tuổi trên 60, nhưng bây giờ, người từ 40-45 tuổi được khuyến cáo để bắt đầu sàng lọc ung thư sớm, đặc biệt là đối với những người thuộc nhóm có nguy cơ cao để phát hiện sớm ung thư thực quản, dạ dày và đại trực tràng. Nhờ vậy, nhiều trường hợp ung thư đường tiêu hóa mới được phát hiện.

Ung thư đường tiêu hóa có xu hướng phát triển một cách âm thầm và các triệu chứng thường không rõ ràng, không điển hình (bao gồm đau bụng, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, vv…) dễ dàng nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, nhờ vào công nghệ nội soi hiện đại, ung thư đường tiêu hóa có thể được phát hiện và điều trị thành công nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.