Lây nhiễm chéo: Hiểu rõ để phòng ngừa

Tháng Ba 21, 2023

Nhiều dịch bệnh bùng phát là do lây nhiễm chéo gây ra. Thậm chí nó làm xuất hiện những chủng vi sinh vật kháng thuốc khó điều trị.

Thế nào là lây nhiễm chéo?

Lây nhiễm chéo, còn gọi là nhiễm trùng chéo, là sự lây lan vi sinh vật, bao gồm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm gây bệnh giữa người với người. Hiện tượng này diễn ra thông qua tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp hay qua không khí. Lây nhiễm chéo cũng để ám chỉ sự lây lan tác nhân gây bệnh từ bộ phận này sang bộ phận khác trong cơ thể, chẳng hạn nhiễm trùng đường hô hấp có thể lan đến tai hoặc mắt.

Hiện tượng này xảy ra như thế nào?

Hiện tượng lây nhiễm có thể diễn ra qua các hình thức sau:

Trực tiếp: Người mắc bệnh nhiễm trùng vô tình truyền vi sinh vật gây bệnh cho người khác khi tiếp xúc trực tiếp qua các hành động như ôm, hôn hoặc bắt tay.
Gián tiếp: Diễn ra khi một người chạm vào vật nào đó mà người mắc bệnh đã chạm vào trước đó, chẳng hạn như ly thủy tinh, tay nắm cửa, mặt bàn, mặt ghế, mặt tủ, các thiết bị y tế…
Thông qua không khí: Một số bệnh như nhiễm trùng đường hô hấp có thể lây nhiễm chéo thông qua không khí. Chẳng hạn, người bệnh ho hoặc hắt hơi khiến những giọt bắn phát ra xung quanh. Những người ở gần có thể hít phải và nhiễm vi sinh vật gây bệnh.

Các sinh vật có khả năng lây nhiễm chéo

Trong môi trường, những sinh vật lây nhiễm chéo phổ biến hoặc có nguy cơ cao gồm:

Acinetobacter baumannii (A. baumannii): một loại vi khuẩn gây viêm phổi, nhiễm trùng máu, viêm màng não, nhiễm trùng da (nhiễm trùng vết mổ và vết thương) và nhiễm trùng đường tiết niệu.
Mycobacterium tuberculosis: vi khuẩn gây bệnh lao.
Nhiễm Norovirus và Clostridium difficile: gây viêm dạ dày ruột cấp tính, kèm theo buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
Virus gây nhiễm trùng đường hô hấp như virus parainfluenza, adenovirus, coronavirus, enterovirus…gây bệnh cảm lạnh, cúm
Pseudomonas aeruginosa: loại vi khuẩn gây nhiễm trùng máu, nhiễm trùng phổi (viêm phổi) hoặc các bộ phận khác của cơ thể sau khi phẫu thuật.
Burkholderia cepacia (B.cepacia): một nhóm phức hợp vi khuẩn gây ra vấn đề sức khỏe cho những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc mắc bệnh phổi mãn tính, đặc biệt là bệnh xơ nang.

Đối tượng có nguy cơ cao

Nguy cơ bị bệnh do lây nhiễm chéo có thể xuất hiện ở bất cứ ai. Tuy nhiên, một số nhóm đối tượng nhất định có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

Phụ nữ mang thai
Trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi
Người cao tuổi trên 65 tuổi
Những người có hệ miễn dịch suy yếu, như bị nhiễm HIV/AIDS, tiểu đường, người mắc các bệnh mãn tính như bệnh phổi, tim hoặc ung thư.

Ngoài ra, một số môi trường có thể dễ dàng phát sinh lây nhiễm chéo như: trong bệnh viện, các trung tâm y tế, viện dưỡng lão, nơi tập trung đông dân cư, nơi kém vệ sinh,…

Phòng ngừa

Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc chất tẩy rửa có cồn.
Giữ khoảng cách an toàn nếu nghi ngờ người xung quanh mắc bệnh.
Đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng.
Mang găng tay, đặc biệt là với những nhân viên y tế.
Vệ sinh không gian sinh hoạt và mở cửa sổ cho thông thoáng.
Không dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác như ly uống nước, bàn chải đánh răng, khăn mặt, khăn tắm,…

Sau khi hiểu về lây nhiễm chéo, bạn có thể lên kế hoạch để chủ động phòng ngừa vi sinh vật gây bệnh lây truyền sang bản thân mình và người xung quanh. Thông thường, các bệnh truyền nhiễm do vi sinh vật gây ra có thể chữa bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, một số chủng vi sinh vật kháng thuốc có thể gây khó khăn cho việc điều trị. Vì vậy, nên thăm khám sớm và điều trị kịp thời nếu nghi ngờ mình mắc bệnh nhé!